Δεν ξεχάσαμε να φορέσουμε άνετα παπούτσια, γιατί ακόμα και το 4Χ4 δεν πάει παντού στην Τήνο και, σίγουρα, δεν μπαίνει σ’ όλα τα χωριά, και θα πρέπει να περπατήσουμε λίγο για να πετύχουμε ακριβώς εκείνη την επιθυμητή οπτική γωνία για τις φωτογραφίες μας... Α! ναι, μια και μιλάμε για φωτογραφίες, οι μπαταρίες φορτισμένες και η μνήμη της μηχανής μας άδεια, μια επιπλέον μνήμη δεν θα μας χαλάσει, το μεσημέρι θα με θυμηθείτε, με τη μνήμη γεμάτη και το μισό ταξίδι ακόμα μπροστά μας. Τα γυαλιά ήλιου απαραίτητα και ένα καπέλο θα βοηθήσει πολύ. Μην φοβάστε, δε θα χαθούμε, φτάνει να με ακολουθείτε στο αυτοκίνητο που προπορεύεται. Αν, παρόλ’ αυτά, με χάσετε, μη ανησυχήσετε, θα σας περιμένω πάλι εδώ, στην αρχή του κειμένου, και ξαναξεκινάμε.

Πάμε, λοιπόν! Αφήνουμε τον κύριο δρόμο με τα πλήθη πίσω μας και παίρνουμε την όμορφη ανηφοριά με τις στροφές της δεξιά και αριστερά για να ανέβουμε τη βουνοπλαγιά. «Δείτε τη μαγευτική θέα της πόλης και του λιμανιού από ψηλά, δεν είναι τέλεια; Τώρα κοιτάξτε στα δεξιά εκείνους τους περιστερεώνες, πραγματικά αριστουργήματα λαϊκής τέχνης, πολύ ωραιότεροι απ’ ό,τι φαίνονται στις φωτογραφίες!» Όμως, συνεχίζουμε την ανάβαση που μας κόβει την ανάσα και φτάνουμε στην πρώτη μας στάση, τα Δυο Χωριά, που είναι στην πραγματικότητα ένα χωριό, αξιοσημείωτο για την οχυρωματική αρχιτεκτονική του και τις τρεις φυσικές πηγές. Πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε μία βόλτα με τα πόδια σ’ αυτό το χωριό... «Πω-πω! Δείτε αυτά τα απίστευτα τούνελ και τα φιδογυριστά δρομάκια! Ας φανταστούμε πώς θα ήταν η ζωή εδώ, πριν εκατοντάδες χρόνια, όταν το χωριό δεχόταν κάποια επίθεση! Η ρυμοτομία του χωριού είναι αξιοθαύμαστη! Και τί ησυχία! Τελικά το να μην περνάει ο κεντρικός δρόμος μέσα από το χωριό είναι πλεονέκτημα!»

Τώρα θα κάνουμε μια επίσκεψη στη Μονή Κεχροβουνίου. Εδώ χρειάζονται σεμνά ρούχα, γι’ αυτό θα ήταν καλά να έχετε πάρει μαζί σας τίποτα μακριά παντελόνια και καμιά φαρδιά φούστα. Θαυμάζουμε το υπέρθυρο της εισόδου (φωτογραφία αριστερά), το ίδιο και το μαρμάρινο σκαλιστό καμπαναριό του που είναι πανέμορφο, όπως και οι εικόνες του που είναι του 10ου αιώνα. Κανόνας για τα μοναστήρια στα νησιά, όπως και σε αυτό, η οχυρωματική αρχιτεκτονική· όχι μόνο γιατί ήταν αντικείμενο επίθεσης από τους πειρατές, αλλά και γιατί ήταν Κιβωτοί Πίστης, οι επιθέσεις δηλαδή δεν είχαν μόνο ως κίνητρο το πλιάτσικο, αλλά γίνονταν και με τη λογική του «ιερού πολέμου». Εδώ είναι το εκκλησάκι που γινόταν κάποτε το Κρυφό Σχολειό και από δω πάμε για το μικρό κελλί της αδελφής Πελαγίας, της μετέπειτα αγίας, αυτής που είχε τα οράματα της Παρθένου που οδήγησαν στην αποκάλυψη της περίφημης θαυματουργής εικόνας της κάτω στην πόλη. «Κρατηθείτε γερά καθώς ανεβαίνουμε τα σκαλιά, ο άνεμος μπορεί να σας ρίξει κάτω από τη σκάλα! Πώς τα καταφέρνουν οι καλόγριες και ζουν σε τόσο εχθρικό περιβάλλον;»

Ταξιδεύουμε τώρα προς το Εξώμπουργκο και τα μεσαιωνικά Ενετικά οχυρωματικά έργα. Αφήνουμε τα αυτοκίνητα στο άπλωμα μπροστά στην Καθολική εκκλησία της «Ιεράς Καρδίας του Ιησού» και ανεβαίνουμε με τα πόδια. Νά τα ερείπια των τειχών, όπως τα γκρέμισαν οι Τούρκοι όταν, με τα πολλά, κατέλαβαν το νησί το 1715. Στην πραγματικότητα δεν έγινε κατάληψη, παρά παράδοση του φρουρίου από τον φοβητσιάρη έπαρχο. Οι Τούρκοι δεν γκρέμισαν μόνο τα τείχη, αλλά και τα σπίτια τού μέσα στα τείχη οικισμού! Δε θα σταματήσουμε όμως σε αυτό το σημείο· η μέρα είναι καθαρή και αξίζει να κάνουμε την κοπιαστική ανάβαση, που θα μας πάρει περίπου 20 λεπτά, μέχρι την κορφή... «Κοιτάξτε, στα αριστερά η Μύκονος, με τη Νάξο ακριβώς πίσω της. Λίγο δεξιότερα η Πάρος, και μπροστά της η Δήλος και η Ρήνεια, όλα «στο πιάτο». Στα δεξιά μας πρώτη-πρώτη η Σύρος με την Ερμούπολη να αστράφτει στο φως· πίσω από τη Σύρο όλες, λες, οι Κυκλάδες! Φωτογραφίες, παρακαλώ!»

Μετά την κατάβαση θα συνεχίσουμε για τα Λουτρά, ένα χωριό όπου θα έχουμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε το Ιησουιτικό Λαϊκό Μουσείο. Εδώ βλέπουμε μια θαυμάσια συλλογή από τεχνήματα-κατάλοιπα της ζωής στην Τήνο τους λίγους περασμένους αιώνες. «Μα, πού τα βρήκαν όλα αυτά;  Δείτε αυτή τη μεσαιωνική φάκα!» ... Στο ίδιο χωριό, επισκεπτόμαστε τώρα το γυναικείο μοναστήρι των Ουρσουλινών, τέλεια ανακαινισμένο, και με τις αίθουσες του σχολείου που λειτουργούσε μέσα σε αυτό σαν να έγινε και το χτεσινό μάθημα, κι όμως, δεν λειτουργεί από το 1862! «Δεν νομίζω να έχετε ξαναδεί τέτοιο μουσείο αλλού! Οι τοίχοι ακόμα αντηχούν, λες, από τα μαθήματα στη Γαλλική γλώσσα, η κουζίνα ακόμα ευωδιάζει από το φαγητό που προσφερόταν στις μαθήτριες!»

Τώρα κατηφορίζουμε... Σε λίγο φτάνουμε στο παλιό χωριό Βωλάξ, με το ξεχωριστό τοπίο του, από τα πιο απίστευτα που έχουμε ποτέ δει. «Θεέ και Κύριε! Δείτε τους τεράστιους στρογγυλεμένους βράχους που περιτριγυρίζουν το χωριό, πεταμένοι σαν βώλοι παιχνιδιού γιγάντων! Κοιτάξτε, αυτό το σπίτι είναι χτισμένο επάνω σε ένα τέτοιο βράχο!» Το χωριό μέσα κουκλίστικο, αρχιτεκτονική πανέμορφη, εργαστήρια καλαθοπλεκτών, μικρό λαογραφικό μουσείο, κατατοπιστικές πινακίδες μαρμαροσκάλιστες, λουλούδια παντού, ακόμα και ένα μικρό πέτρινο θεατράκι. «Ας κάνουμε μια στάση για καφέ και αναψυκτικά εδώ, φαίνεται στις κινήσεις μας, είμαστε λίγο κουρασμένοι. Ας ξαποστάσουμε λίγο. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα!»

Συνεχίζουμε μέσα στο πιο όμορφο τοπίο, ζωγραφισμένο με ατελείωτους τοίχους από ξερολιθιά και όμορφους λευκούς περιστερεώνες. Τώρα διασχίζουμε την πιο εύφορη καλλιεργημένη περιοχή του νησιού. «Όχι, δεν είναι μάντρες οι ξερολιθιές! Οι παλιοί ήξεραν μέχρι πού φτάνει το χωραφάκι τους στον πόντο! Αλλά, τί τις κάνεις τις πέτρες που ξεθάβει το αλέτρι σου; Τις πετάς στο χωράφι του γείτονα; Αδιανόητο! Τις σωριάζεις, όπως-όπως, στο σύνορο; Πιάνουν πολύ πολύτιμο χώρο! Νά πώς γεννήθηκε η τέχνη της ξερολιθιάς!»

Ζεσταθήκαμε και πεινάμε σα λύκοι! «Πάμε λοιπόν βόρεια, στην Κολυμπήθρα, όνομα και πράμα! Θα κάνουμε μια δροσιστική βουτιά και θα καθίσουμε στο ταβερνάκι για φαγητό». Παρά τη ζέστη, δε θα ξεχάσουμε το ντόπιο λουκάνικο! Τα υπόλοιπα, τα ξέρετε. «Και δεν βιαζόμαστε! Θα μείνουμε εδώ γύρω στις διόμισυ ώρες»

..................................................................................................................................

Συνεχίζουμε τώρα προς Πύργο, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού (φωτογραφία δεξιά). Η διαδρομή είναι αρκετά μεγάλη, αλλά δεν χορταίνουμε τις όμορφες εναλλαγές του τοπίου. Ανάλογα με το κέφι της παρέας, αποφασίζουμε αν θα μείνουμε στη δημοσιά ή αν θα περιπλανηθούμε λίγο σε παράδρομους. Στον Πύργο θα δούμε πολλά εργαστήρια μαρμαρογλυπτικής, και θα επισκεφτούμε το ...νεκροταφείο, γιατί έχει θαυμάσια γλυπτά, μην ξεχνάμε, είμαστε στο χωριό του Γιαννούλη Χαλεπά και τόσων άλλων καλλιτεχνών-μαστόρων! Περπατάμε στους μαρμαρόστρωτους πεζόδρομους και θαυμάζουμε την καλόγουστη αρχιτεκτονική των σπιτιών. Θα κάτσουμε και για ένα καφέ ή παγωτό στην κεντρική πλατεία του χωριού, ή σε κάποιο μαγαζάκι σε κάποιο πεζόδρομο, αλλά, προσέξτε, δεν πρέπει να ξεχαστούμε, πρέπει να επισκεφτούμε τις εκθέσεις στα εργαστήρια γλυπτικής. «Εγώ έρχομαι κάθε τόσο εδώ και όλο και κάτι νέο θέλω να αγοράσω... Αντίγραφα Κυκλαδικών ειδωλίων ή ό,τι άλλο μου αρέσει... Και μου αρέσουν όλα! Δείτε αυτή τη μαρμάρινη σκαλιστή φρουτιέρα με σκαλιστά περιστέρια στα χείλη της!»

Καιρός να πάρουμε το δρόμο για πίσω. «Καθυστερήσαμε πολύ στην έκθεση, αλλιώς θα κατηφορίζαμε μέχρι τον Πάνορμο, δεν πειράζει, την άλλη φορά, γιατί θα ξαναέλθετε! Κρίμα, όμως, γιατί ήταν το επίνειο για όλα τα χωριά από τον Πύργο μέχρι και τον Βωλάξ! Από εκεί ξεκινούσαν τα καΐκια, φορτωμένα ως επάνω με τηνιακό μάρμαρο και καλάθια!» Πρέπει όμως να πάμε και στην Καρδιανή!

Νάτην η Καρδιανή! Αφήνουμε τα αυτοκίνητα έξω απ’ το χωριό, δεν υπάρχει δρόμος πιο πέρα. Θαυμάζουμε το παμπάλαιο αυτό χωριό, μικτό καθολικό-ορθόδοξο, γαντζωμένο στο φρύδι του γκρεμού, χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω από το Αιγαίο, αγνάντι της Σύρας. Στην κεντρική πλατεία με τη λιμνούλα με τους μαρμαρένιους βάτραχους βρίσκεται η Καθολική Εκκλησία της Γενεθλίου Θεοτόκου, με σκαλιστές καρδιές στο κωδωνοστάσι· πιο πέρα η Ορθόδοξη Αγία Τριάδα, κι αυτή ολομάρμαρη. Στενά δρομάκια παράλληλα με το ανάγλυφο που τα ενώνουν σκαλιά. Μερικά περνούν κάτω από τα σπίτια! Το χωριό είναι καταπράσινο. Λένε πως δεν υπάρχει δέντρο στην Ελλάδα που να μην έχει φυτευτεί εδώ. Η θέα προς το «απέραντο γαλάζιο» είναι συγκλονιστική.

Τελευταία, παρά το ξεθέωμά μας, θα κάνουμε στάση στο χωριό Ταραμπάδος, στην κοιλάδα  με τους περιστεριώνες. «Τί σας έλεγα για έξτρα μνήμη; Τώρα είναι που θα ανάψουν οι φωτογραφικές μηχανές!». Εδώ, ή σκαρφαλώνουμε στους τοίχους για να πάρουμε συνολικά το τοπίο, ή κατεβαίνουμε μέσα στην τσιμεντόστρωτη κοίτη του ποταμιού (αυτό, μόνο το καλοκαίρι!) και παίζουμε κρυφτούλι με τους περιστερεώνες, ή μάλλον, αυτοί παίζουν κρυφτό μαζί μας μέσα από τις καλαμιές (φωτογραφία αριστερά). Δεν είναι εύκολο να τους πλησιάσεις όλους, ένας τηλεφακός θα έκανε θαύματα. «Καταλαβαίνετε πως, μόνο γι’ αυτό το χωριό χρειάζεται μια ολόκληρη μέρα!». «Για κάθε χωριό που είδαμε χρειάζεται ολόκληρη μέρα!» ακούγεται κάποιος να λέει!

Όπου νά’ναι γυρνάμε στην πόλη, το μυαλό μας όμως έχει μείνει πίσω, στην περιπέτεια του ταξιδιού και στις ομορφιές που είδαμε. Πάμε ψόφιοι για ύπνο, τον χρειαζόμαστε, γιατί αύριο μας περιμένει νέα περιπέτεια... Δεν είδαμε παρά το μισό νησί!

«Λοιπόν, παιδιά, καληνύχτα, και αύριο την ίδια ώρα!»

Αρχικό κείμενο: Sharon Turner, διασκευή στα Ελληνικά: Μιχάλης Τζιώτης.